Adoptie sensitieve hulpverlening

Regelmatig krijg ik de vraag of (witte) niet-geadopteerde hulpverleners (zonder adoptieachtergrond) wel de juiste hulpverleners zijn voor interlandelijk geadopteerden.

Persoonlijk denk ik dat de geschiktheid van een hulpverlener voor geadopteerden afhangt van de individuele behoeften van de persoon (met een adoptieachtergrond) die hulp zoekt.

Sommige geadopteerden voelen zich meer op hun gemak bij mede geadopteerden, omdat ze beiden "spreken" vanuit een geleefde of doorleefde ervaring. Andere geadopteerden ervaren, afhankelijk van het stadium van hun proces, meer baat bij een hulpverlener zonder adoptieachtergrond.

Soms is een mede geadopteerde nog te confronterend. Ook de mate van identificatie speelt een rol: identificeert de geadopteerde zich (volledig) met de adoptie-identiteit, of is er nog een verbinding naar het oorspronkelijke deel en/of identiteit?

Het is wenselijk dat hulpverleners zonder adoptie- en/of migratieachtergrond zich verdiepen in de geleefde en doorleefde ervaringen van geadopteerden en professionals met een adoptieachtergrond. Om geadopteerden een veilige bedding te geven is het raadzaam dat zij zich hebben verdiept in van een adoptie-sensitieve benadering. Bijvoorbeeld door het lezen van wetenschappelijk onderzoek, artikelen, het luisteren naar podcasts, en het bijwonen van lezingen en workshops die zijn ontstaan vanuit het perspectief van geadopteerden. Een concreet voorbeeld hiervan is het boek "Vragen over adoptie: anamneselijst voor hulpverleners" van Ruth Willems, dat een adoptie-sensitieve intake bevordert. De nadruk van het verdiepende onderzoek moet liggen op de oorzaken en adoptie-specifieke invloeden van de primaire verwonding en het bieden van sensitieve zorg die aansluit bij de complexiteit van afstand en adoptie.

Daarnaast is het ook belangrijk voor de hulpverlener met een adoptieachtergrond om te beseffen dat de geleefde of doorleefde ervaring ansich niet voldoende is. Ook deze hulpverleners moeten zich in het bovenstaande verdiepen en niet enkel vanuit hun eigen ervaring de hulpverlening aanbieden.

Wat een waardevolle toevoeging kan zijn, is kennis en kunde vergaren via wetenschappers en hulpverleners met een achtergrond die gerelateerd is aan adoptie, zoals opgroeien zonder bloedverwanten, verlies en rouw, verplaatsing en migratie, en de primaire moederwond, pre-verbaal trauma en vroegkinderlijk trauma. De mate van adoptie-sensitiviteit van de hulpverlener is natuurlijk ook een belangrijke factor.

We zien in de adoptie-sensitieve hulpverlening dat de primaire verwonding bij geadopteerden in de meeste gevallen niet door adoptie ansich wordt veroorzaakt, maar door de ingrijpende ervaring van de scheiding tussen moeder en kind, de effecten van de (meerdere) verplaatsingen en migratie tijdens de baby- of kindertijd, en uiteindelijk de plaatsing in het adoptiegezin in een land aan de andere kant van het land of de wereld. Een geadopteerde verliest door de verplaatsing of migratie zijn of haar beschermjas en komt in een omgeving waar niets en niemand lijkt op de oude vertrouwde omgeving. Bij interlandelijke adoptie komt hierbij ook nog het verlies van de afstamming, die vaak een ander uiterlijk, gedragingen, klimaat en cultuur met zich meedraagt dan de westerse witte wereld.

In de afgelopen 60 jaar zijn de meeste geadopteerden die hulp nodig hadden (of uithuisgeplaatst zijn) in het hokje hechtings- en gedragsproblemen geplaatst. Terwijl dit gedrag vaak een normale, gezonde reactie is op een situatie die abnormaal is.

Het gros van de huidige wetenschap en hulpverlening weet inmiddels dat een kind dat gescheiden wordt van zijn of haar moeder in een staat van machteloosheid verkeert, omdat de signalen die het uitzendt naar de moeder geen gehoor krijgen. Als gevolg hiervan ervaart het doodsangsten en moet het zich om te overleven splitsen. Het oorspronkelijke deel en het traumadeel worden stelselmatig weggeduwd door de baby of het kind (en later de volwassene), en het overlevingsdeel is het deel dat het contact aangaat met de nieuwe abnormale situatie en de mensen die daarbij horen. Dit overlevingsdeel kan soms worden overweldigd door het getriggerde traumadeel, wat kan zorgen voor ongewenst gedrag. Hierdoor wordt de geadopteerde te vaak beoordeeld op het gedrag en ervaart hij of zij opnieuw afwijzing, verlatenheid of machteloosheid. En dan hebben we het nog niet eens over de oorsprong van de eenzaamheid, leegte en verscheurdheid die veel geadopteerden bewust of onbewust met zich meedragen.

Naast dit alles verliezen geadopteerden ook juridisch gezien hun oorspronkelijke identiteit en krijgen een nieuwe identiteit. Een identiteit die is bedacht door tehuizen, adoptieorganisaties en de adoptieouders. Dit zorgt ook voor verwarring over wie je bent, het verlies van het oorspronkelijke zelf, geeft onzekerheid over bestaansrecht en verlaagt het zelfbeeld.

Ook zien we dat te veel geadopteerden, mede door de invloed van de DSM-5, worden behandeld op de gevolgen in plaats van de oorzaak en vaak vanuit een cognitieve benadering. Terwijl de verwonding zich heeft gevormd in de pre-verbale fase en de trauma sporen zich hebben opgeslagen in het lichaam.

Daarnaast is de kennis vanuit de wetenschap nog te vaak gebaseerd op onderzoek van adoptie- en pleegouders of in opdracht van organisaties die adoptie als verdienmodel hebben.

Geadopteerden die hulp zoeken, zijn meestal onbewust op zoek naar hulp bij het herstellen van de verbinding met zichzelf en het lichaam, emotieregulatie, sociale weerbaarheid en het verhogen van hun zelfbeeld. Ze willen graag leren leven in plaats van te moeten overleven.

Dus, terugkomend op de vraag of interlandelijk geadopteerden passende zorg kunnen krijgen van witte hulpverleners zonder adoptie- en migratieachtergrond: Ja, dat is zeker mogelijk. Echter, het is belangrijk dat de nadruk ligt op het kunnen begrijpen van de oorzaken van de primaire verwonding, het verschil tussen vroegkinderlijk trauma bij het opgroeien bij bloedverwanten en het niet opgroeien bij bloedverwanten of in je eigen land, adoptie-sensitieve ondersteuning en het bieden van zorg die aansluit bij de complexiteit van afstand en adoptie.

Foto Charles mackesy