De complexiteit van trauma bij afstand en adoptie

De complexiteit van trauma bij afstand en adoptie 

30 oktober is ADOPTEE REMEMBRANCE DAY; een dag waar geadopteerden over de hele wereld o.a. stilstaan bij de geadopteerden die we hebben verloren door suïcide of geadopteerden die worstelen met de impact van afstand en adoptie op hun leven.

Gevolgen adoptie

Onderzoek in Zweden heeft laten zien dat geadopteerden 3/4 keer vaker suïcide plegen. Interlandelijke geadopteerden in Nederland hebben 16% meer hulpverlening nodig gehad dan niet geadopteerden. Van de eerste generatie interlandelijke geadopteerden in Nederland is 19% vaker uithuisgeplaats dan bij personen zonder adoptie achtergrond. Uit het rapport van de Commissie Joustra blijkt dat de meeste geadopteerden die hulp hebben gezocht aangeven liever een hulpverlener te hebben gehad die kennis heeft over afstand en adoptie.

Wetenschappelijk onderzoek

Daarnaast weten we dat het wetenschappelijk onderzoek over de impact van afstand en adoptie dat heeft plaatsgevonden de laatste 60 jaar nihil is geweest en in opdracht van mensen of organisaties die belang of voordelen hebben gehad van adoptie.

De complexiteit van afstand en adoptie is nauwelijks te beschrijven, mede door de altruïstische framing rond adoptie, die de schaduwzijde van afstand en adoptie nog steeds hardnekkige verborgen probeert te houden. Maar ook omdat elke ervaring subjectief is en prenataal- pre-verbaal en vroegkinderlijk trauma meestal pas op latere leeftijd het bewustwordingsniveau bereikt.

Daarbij komt dat door het ontkennen van de schaduwzijde geadopteerden geremd worden in hun herstel. Want een traumatische ervaring vraagt om erkenning en een trauma sensitieve benadering.

Adoptie is geen sprookje 

We zien dat de adoptieverhalen, van geadopteerden die hun ervaringen delen, vaak hand in hand gaat met misstanden en misleiding. De verhalen vertellen ons ook dat adoptie vaker een gezinsvormingsmaatregeling is geweest, dan een kinderbeschermingsmaatregeling.

Van uit mij levens en werkervaring wil ik In dit artikel graag aandacht vragen voor de complexiteit rond afstand en adoptie en trauma's zichtbaar maken. Met als doel de hulpverlening voor geadopteerden te verbeteren en mogelijkheden te vinden om ook adoptie sensitieve hulpverlening te creëren die door de zorgverzekeraars worden vergoed.

Is adoptie een trauma?

Dat is een vraag die we steeds vaker voorbij zien komen. Maar wat is trauma? En wat is adoptie?

Gabor Mate verteld ons dat:" Trauma niet is wat je overkomt; het is wat er in je gebeurt als gevolg van wat er met je gebeurt."

Personen die hebben kunnen handelen tijdens de traumatische ervaring of ondersteuning hebben kunnen ontvangen van een empathisch persoon, die hen heeft geholpen met co regulatie zullen volgens Peter Levine de situatie als minder traumatisch ervaren, dan personen die dit niet hebben kunnen doen of mogen ervaren. 

Ook is het zo dat trauma vanuit de DMS-V vaak behandeld wordt door psychiaters en psychologen, terwijl de trauma sporen worden opgeslagen in het lichaam, het autonome zenuwstelsel en op celniveau.

Lichaamsgerichte trauma therapie wordt veelal niet vergoed, met als gevolg dat mensen met trauma van het kastje naar de muur worden gestuurd. Omdat er alleen hulpverlening wordt vergoed die de gevolgen behandeld maar niet de oorzaak.

Afstand en adoptie 

Afstand is, naar mijn weten, een term die gecreëerd is door de Nederlandse Afstandsmoeders; dit zijn vrouwen die hun kind gedwongen hebben moeten afstaan en daardoor wel moeder werden maar op dat moment niet als moeder door de Nederlandse staat zijn erkend.

Adoptie is een juridische handeling die het ouderschap verlegd van de ouders naar de adoptieouders. Ouders verliezen daarmee de ouderlijke macht en geadopteerden verliezen hierdoor hun geboorterecht en hun oorspronkelijke identiteit.

Ontwikkelingsfasen

Bij afstand en adoptie komt er nog een aspect kijken want de "traumatische" ervaring vind in de meeste gevallen plaats in de eerste 1000 dagen van het leven waarin het brein nog niet volledig is ontwikkeld 

In het verleden werd er gedacht dat als een kind meteen na de geboorte bij de moeder werd weggehaald de mogelijkheid tot trauma werd gereduceerd. Dit heeft situaties gecreëerd in Nederland waarin moeders met kussenslopen over het hoofd of achter lakens hun kind ter wereld hebben moeten brengen.

Echter werd er toen geen rekening mee gehouden dat de conceptie en de zwangerschap ook al invloed hebben op de ontwikkeling van het kind. Het kind dat groeit in de baarmoeder neemt de moeder waar door de organen maar ook haar reactie op stress en angst en andere emoties worden gevoeld. Het kind ervaart zich, volgens Franz Ruppert, als een ondeelbaar geheel met de moeder. Het verliezen van de moeder voelt als een opsplitsing. In de praktijk zien we geadopteerden hun hele leven op zoek zijn naar de andere helft om zich weer “heel” te kunnen voelen.

Ook is het zo dat de baby die groeit in een baarmoeder van een vrouw het kind om wat voor reden dan ook niet kan verwelkomen, te maken kan krijgen met het immuunsysteem van de moeder die het kind als gevaar ziet en ziet als een object dat vernietigd moet worden. De trauma response de baby kan volgens Ien. G. M van der Pol leiden tot een symbiotische relatie met de moeder en identiteitstrauma. Daardoor identificeert de baby zich met de moeder en raakt de eigen identiteit afgesplitst en verborgen.

Bewustzijn fasen

Daarnaast speelt ook het bewustzijn van de persoon in kwestie een rol. Tot circa 3 jaar is een kind zich niet bewust van zichzelf en de ander. Een kind wordt zich pas na zijn 3de bewust van zichzelf, in de meeste gevallen is een geadopteerde dan al opgenomen in een adoptiegezin. Daarbij komt dat op het moment van bewustwording van zichzelf de oorspronkelijke identiteit van het kind al is verwijderd, verborgen en/of vernietigd is. Dat maakt dat geadopteerden opgroeien op een “plek” met een identiteit die niet van hun is. 

Om te overleven in een dominante cultuur zal de geadopteerde zich aanpassen aan deze cultuur met als gevolg dat deze de oorspronkelijke cultuur verliest. We zien daardoor dat veel geadopteerden geassimileerd raken en zo vaak van “kleur” veranderen dat ze hun oorspronkelijke kleur niet meer (h)erkennen en zichzelf vaak vergelijken met een kameleon.

Nu geadopteerden opgroeien en op zoek gaan naar afstammingsgegevens leren we ook dat er in de meeste gevallen niet een enkelvoudig trauma heeft plaatsgevonden maar dat geadopteerden te maken hebben gekregen met meervoudige traumatische situaties zoals; scheiding van de moeder, vader, gezin en overleven op straat en daarna in kindergevangenissen, kindertehuizen of in tijdelijke pleeggezinnen terecht kwamen voordat zij alleen of onder begeleiding van adoptieouders naar hun adoptieland zijn verplaatst. Dit maakt dat geadopteerden voor hun aankomst in het adoptieland al veelvuldig gedwongen verplaatst zijn en vaak in onveilige situaties hebben geleefd. 

Trauma en het brein

Dit alles gebeurt in een periode waarin onze neocortex nog niet volledig ontwikkeld is. (Dat gebeurt pas na het bereiken van volwassenheid) maar de gebeurtenissen worden wel gevoeld en opgeslagen in het lichaam. Als het reptielenbrein (langdurige) stress ervaart zal het autonome zenuwstelsel automatisch overgaan tot de overlevingsstand. Omdat het kind niet kan vechten of vluchten zal het in een freeze of fawn mechanisme komen en verliezen we de verbinding met onszelf, onze emoties en ons lichaam en worden we een wandelend hoofd. Met het gevolg dat geadopteerden voortdurend worden geconfronteerd met emotionele herbelevingen die zij niet kunnen begrijpen en daardoor angstig worden of een (nog) lager zelfbeeld creëren.

De dissociatie en de overlevingsmechanismes maken dat veel geadopteerden zich bevinden in "de mist " en vanuit een geassimileerde overlevingsrespons zich identificeren met hun nieuw verkregen identiteit.

Levensfasen en life-events confronteren geadopteerden vaak met emoties en bewustwording dat zij anders zijn dan de mensen in hun omgeving. Dit alles draagt er aan bij dat in veel gevallen de mist "plotseling" verdwijnt en de emoties als overweldigend en oncontroleerbaar worden ervaren.

Het feit dat afstand en adoptie nog steeds niet erkend wordt als trauma, maakt dat de bewustwording het verlies van (geboorte)ouders, geboorteland, cultuur, volk, identiteit en onszelf kan leiden tot een her-traumatisering. Als we spreken over de schaduwzijde worden geadopteerden vaak geconfronteerd met de gedachte dat we gered zijn en dankbaar moeten zijn voor de verkregen kansen.

Interlandelijke Adoptie 

Interlandelijk betekent tussen landen en dit is hoe veel geadopteerden zich ten diepste voelen, tussen landen, tussen cultuur, tussen gezinnen met als gevolg dat zij nergens echt toebehoren. Interlandelijk geadopteerden worden gedwongen verplaatst en ervaren Hiraeth; een verlangen naar een plek of een persoon waar je niet naar terug kunt of er misschien nooit is geweest.

Daarnaast groeien geadopteerden op met het idee dat ze eerste graads Nederlands zijn geworden door hun adoptie, maar de praktijk wijst uit dat geadopteerden en hun kinderen migranten zijn. Ook dit is weer een stukje identiteitsverlies.

Trauma bij afstand en adoptie 

Ook bij traumadiagnose zien we de complexiteit ,want geadopteerden vallen volgens de DMS-V niet onder prenataal- of preverbaal, vroegkinderlijk trauma. Maar ook niet onder PTSS of een ander trauma diagnostisering. 

Er wordt vaak gezegd dat de ervaringen die geadopteerden hebben ervaren gelijk zijn aan vroegkinderlijk trauma waarbij personen opgroeien bij emotioneel afwezige ouders of zonder bloedverwanten. Echter wordt daarbij vergeten dat (interlandelijk) geadopteerden vaak uit hun eigen bevolkingsgroep worden gehaald en in een bevolkingsgroep worden geplaatst waarmee zij zich niet kunnen identificeren. De impact van uitsluiting op een persoon is immens groot en heeft gevolgen in alle levensfasen.

Erkenning traumatische ervaringen en adoptie sensitieve hulpverlening 

Tijdens deze Adoptee Rememberance Day vraag ik aandacht voor de erkenning van de traumatische ervaringen en de gevolgen van afstand en adoptie. 

Daarnaast verzoek ik dringend om hulpverlening waarbij de oorzaak wordt behandeld i.p.v. van de gevolgen en dat deze adoptie sensitieve hulpverlening onder de vergoeding van de ziektekostenverzekering komen te vallen 

Trauma is voornamelijk te reduceren als de oorzaak mag worden gezien, erkend en worden ervaren. Begeleid door hulpverleners deze complexe meervoudige trauma's durven te begeleiden vanuit een open en kwetsbare en adoptie sensitieve houding.

We hebben al te veel geadopteerden verloren en zien nog te veel geadopteerden worstelen met de impact van afstand en adoptie.

Oproep

Ben jij geadopteerd, psycholoog, wetenschapper, trauma therapeut etc. en wil je meedenken over hoe we de hulpverlening voor geadopteerden kunnen verbeteren? Stuur dan een mail naar bina@adoptiecoach.frl Ik ga graag met jou in gesprek.

Tekening Christiaan Zandt

Bronnen & inspiratie

Gabor Mate 

Peter Levine 

Bessel van der Kolk 

Paul Sunderland

Franz Ruppert

Ien M.G van der Pol

I. Ypenburg

Pamela A. Karanova 

Bert Hellinger

Hilbrand Westra 

Doris Rothbauer

Nicole van Leeuwen